CEZA HUKUKU ÖZEL HÜKÜMLER
....................................................................................................................XII 1. KASTEN ÖLDÜRME SUÇU................................................................................................ 1 1.1. Korunan Hukuki Değer .................................................................................................. 7 1.2. Suçun Maddi Unsurları................................................................................................... 7 1.2.1. Fail .......................................................................................................................... 7 1.2.2. Mağdur.................................................................................................................... 7 1.2.3. Suçun Konusu......................................................................................................... 8 1.2.4. Fiil........................................................................................................................... 8 1.2.5. Netice ...................................................................................................................... 9 1.2.6. Nedensellik Bağı..................................................................................................... 9 1.2.7. Objektif İsnadiyet ................................................................................................. 12 1.3. Suçun Manevi Unsuru .................................................................................................. 12 1.4. Hukuka Uygunluk Nedenleri........................................................................................ 13 1.5. Kusur ............................................................................................................................ 14 1.6. Suçun Özel Görünüş Biçimleri..................................................................................... 14 1.6.1. Teşebbüs ............................................................................................................... 14 1.6.2. İştirak .................................................................................................................... 15 1.6.3. İçtima .................................................................................................................... 16 2. KASTEN ÖLDÜRME SUÇUNUN NİTELİKLİ HALLERİ .............................................. 23 2.1. Tasarlayarak.................................................................................................................. 29 2.2. Canavarca Hisle veya Eziyet Çektirerek ...................................................................... 29 2.3. Yangın, Su Baskını, Tahrip, Batırma veya Bombalama ya da Nükleer, Biyolojik veya Kimyasal Silah Kullanmak....................................................................................................... 30 2.4. Üstsoy veya Altsoydan Birine ya da Eş veya Kardeşe Karşı İşlenmesi....................... 30 III 2.5. Çocuğa ya da Beden veya Ruh Bakımından Kendisini Savunamayacak Durumda Bulunan Kişiye Karşı İşlenmesi............................................................................................... 31 2.6. Gebe Olduğu Bilinen Kadına Karşı İşlenmesi ............................................................. 31 2.7. Kişinin Yerine Getirdiği Kamu Görevi Nedeniyle İşlenmesi ...................................... 32 2.8. Bir Suçu Gizlemek, Delillerini Ortadan Kaldırmak veya İşlenmesini Kolaylaştırmak ya da Yakalanmamak Amacıyla İşlenmesi ................................................................................... 32 2.9. Bir Suçu İşleyememekten Dolayı Duyduğu İnfialle İşlenmesi .................................... 33 2.10. Kan Gütme Saikiyle İşlenmesi ................................................................................... 33 2.11. Töre Saikiyle İşlenmesi .............................................................................................. 33 3. KASTEN YARALAMA SUÇU .......................................................................................... 41 3.1. Kasten Yaralama Suçunun Tanımı............................................................................... 47 3.2. Kasten Yaralama Suçu ile Korunan Hukuki Değer...................................................... 47 3.3. Suçun Maddi Unsurları................................................................................................. 47 3.3.1. Fail ........................................................................................................................ 47 3.3.2. Mağdur.................................................................................................................. 48 3.3.3. Konu...................................................................................................................... 48 3.3.4. Fiil......................................................................................................................... 48 3.3.5. Netice .................................................................................................................... 49 3.4. Suçun Manevi Unsuru .................................................................................................. 51 3.5. Hukuka Aykırılık.......................................................................................................... 52 3.5.1. Görevin İfası ......................................................................................................... 52 3.5.2. İlgilinin Rızası....................................................................................................... 54 3.5.3 Hakkın Kullanılması.............................................................................................. 57 3.6. Kusurluluk .................................................................................................................... 58 3.7. Suçun Özel Görünüş Biçimleri..................................................................................... 58 3.7.1. Teşebbüs ............................................................................................................... 58 IV 3.7.2. İştirak .................................................................................................................... 59 3.7.3. İçtima .................................................................................................................... 59 4. KASTEN YARALAMA SUÇUNUN NİTELİKLİ HALLERİ........................................... 67 4.1. Madde 86/2’de düzenlenen nitelikli hal ....................................................................... 73 4.2. Madde 86/3’de düzenlenen nitelikli haller................................................................... 73 4.2.1. Kasten Yaralamanın Üstsoya, Altsoya, Eşe veya Kardeşe Karşı İşlenmesi......... 73 4.2.2. Kasten Yaralamanın Beden veya Ruh Bakımından Kendisini Savunamayacak Durumda Bulunan Kişiye Karşı İşlenmesi............................................................................... 74 4.2.3. Kasten Yaralamanın Kişinin Yerine Getirdiği Kamu Görevi Nedeniyle İşlenmesi .................................................................................................................................................. 75 4.2.4. Kasten Yaralamanın Kamu Görevlisinin Sahip Bulunduğu Nüfuz Kötüye Kullanılmak Suretiyle İşlenmesi .............................................................................................. 75 4.2.5. Kasten Yaralamanın Silahla İşlenmesi ................................................................. 76 4.3. Kasten Yaralamanın Ağır Neticeleri ............................................................................ 76 4.3.1. Madde 87/1’de Düzenlenen Ağır Neticeler.......................................................... 76 4.3.2. Madde 87/2’de Düzenlenen Ağır Neticeler.......................................................... 78 4.3.3. Madde 87/3’de Düzenlenen Ağır Netice .............................................................. 81 4.3.4. Madde 87/4’de Düzenlenen Ağır Netice .............................................................. 82 5. TAKSİRLE ÖLDÜRME SUÇU .......................................................................................... 89 5.1. Korunan Hukuki Değer ................................................................................................ 95 5.2. Suçun Maddi Unsurları................................................................................................. 95 5.2.1. Fail ........................................................................................................................ 95 5.2.2. Mağdur.................................................................................................................. 96 5.2.3. Konu...................................................................................................................... 96 5.2.4. Fiil......................................................................................................................... 96 5.2.5. Netice .................................................................................................................... 96 5.2.6. Nedensellik Bağı................................................................................................... 97 V 5.2.7. Objektif İsnadiyet ................................................................................................. 97 5.3. Suçun Manevi Unsuru .................................................................................................. 98 5.4. Hukuka Aykırılık Unsuru ............................................................................................. 99 5.5. Nitelikli Unsurlar.......................................................................................................... 99 5.6. Kusur ............................................................................................................................ 99 5.7. Şahsi Cezasızlık ve Cezada İndirim Yapılmasını Gerektiren Şahsi Sebepler............ 100 5.8. Suçun Özel Görünüş Biçimleri................................................................................... 101 5.8.1. Teşebbüs ............................................................................................................. 101 5.8.2. İştirak .................................................................................................................. 101 5.8.3. İçtima .................................................................................................................. 101 5.9. Yaptırım ve Kovuşturma Usulü.................................................................................. 101 6. HIRSIZLIK SUÇU............................................................................................................. 109 6.1. Hırsızlık Suçu ve Korunan Hukuki Değer.................................................................. 115 6.2. Suçun Maddi Unsurları............................................................................................... 115 6.2.1. Fail-Mağdur ........................................................................................................ 115 6.2.2. Konu.................................................................................................................... 115 6.2.3. Fiil....................................................................................................................... 117 6.3. Manevi Unsur ............................................................................................................. 117 6.4. Hukuka Aykırılık Unsuru ........................................................................................... 118 6.5. Kusurluluk .................................................................................................................. 118 6.6. Suçun Özel Görünüş Biçimleri................................................................................... 119 6.6.1. Teşebbüs ............................................................................................................. 119 6.6.2. İştirak .................................................................................................................. 120 6.6.3. İçtima .................................................................................................................. 120 6.7. Cezayı Kaldıran ya da Azaltan Şahsi Sebep............................................................... 120 VI 7. HIRSIZLIK SUÇUNUN NİTELİKLİ HALLERİ VE NETİCESİ SEBEBİYLE AĞIRLAŞMIŞ HIRSIZLIK................................................................................................... 128 7.1. Genel Olarak Hırsızlık Suçunun Nitelikli Halleri ...................................................... 134 7.2. Cezanın Artırılmasını Gerektiren Haller .................................................................... 134 7.2.1. Birinci Fıkrada Sayılan Haller ............................................................................ 134 7.2.2. İkinci Fıkrada Sayılan Nitelikli Haller................................................................ 136 7.2.3. Üçüncü Fıkrada Sayılan Nitelikli Hal................................................................. 141 7.2.4. 143. Maddede Sayılan Nitelikli Hal ................................................................... 141 7.3. Daha Az Cezayı Gerektiren Nitelikli Haller............................................................... 141 7.3.1. 144. Maddede Sayılan Nitelikli Hal ................................................................... 141 7.3.2. 145. Maddede Sayılan Nitelikli Hal ................................................................... 142 7.3.3. 146. Maddede Sayılan Nitelikli Hal ................................................................... 142 7.4. Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Hırsızlık..................................................................... 143 8. DOLANDIRICILIK SUÇU ............................................................................................... 150 8.1. Korunan Hukuki Değer .............................................................................................. 156 8.2. Suçun Maddi Unsurları............................................................................................... 156 8.2.1. Fail ...................................................................................................................... 156 8.2.2. Mağdur................................................................................................................ 156 8.2.3. Konu.................................................................................................................... 157 8.2.4. Fiil....................................................................................................................... 157 8.3. Suçun Manevi Unsurları............................................................................................. 158 8.4. Suçun Özel Görünüş Biçimleri................................................................................... 159 8.4.1. Teşebbüs ............................................................................................................. 159 8.4.2. İştirak .................................................................................................................. 159 8.4.3. İçtima .................................................................................................................. 159 9. DOLANDIRICILIK SUÇUNUN NİTELİKLİ HALLERİ................................................ 167 VII 9.1. Failin Maksadına Bağlı Nitelikli Haller ..................................................................... 173 9.1.1. Dolandırıcılık Suçunun Banka veya Diğer Kredi Kurumlarınca Tahsis Edilmemesi Gereken Bir Kredinin Açılmasını Sağlamak Maksadıyla İşlenmesi...................................... 173 9.1.2. Dolandırıcılık Suçunun Sigorta Bedelini Almak Maksadıyla İşlenmesi ............ 173 9.2. Mağdur Dolayısıyla Öngörülen Nitelikli Haller......................................................... 173 9.2.1. Dolandırıcılık Suçunun Dinî İnanç ve Duyguların İstismar Edilmesi Suretiyle İşlenmesi................................................................................................................................. 173 9.2.2. Dolandırıcılık Suçunun Kişinin İçinde Bulunduğu Tehlikeli Durum veya Zor Şartlardan Yararlanmak Suretiyle İşlenmesi.......................................................................... 174 9.2.3. Dolandırıcılık Suçunun Kişinin Algılama Yeteneğinin Zayıflığından Yararlanmak Suretiyle İşlenmesi ................................................................................................................. 174 9.2.4. Dolandırıcılık Suçunun Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Zararına Olarak İşlenmesi ................................................................................................................................................ 174 9.3. Kullanılan Araç Bakımından Nitelikli Haller............................................................. 175 9.3.1. Dolandırıcılık Suçunun Kamu Kurum ve Kuruluşlarının, Kamu Meslek Kuruluşlarının, Siyasî Parti, Vakıf veya Dernek Tüzel Kişiliklerinin Araç Olarak Kullanılması Suretiyle İşlenmesi ................................................................................................................. 175 9.3.2. Dolandırıcılık Suçunun Bilişim Sistemlerinin, Banka veya Kredi Kurumlarının Araç Olarak Kullanılması Suretiyle İşlenmesi....................................................................... 175 9.3.3. Dolandırıcılık Suçunun Basın ve Yayın Araçlarının Sağladığı Kolaylıktan Yararlanmak Suretiyle İşlenmesi ........................................................................................... 176 9.4. Mesleklerin Araç Olarak Kullanıldığı Nitelikli Haller............................................... 176 9.4.1. Dolandırıcılık Suçunun Tacir veya Şirket Yöneticisi Olan ya da Şirket Adına Hareket Eden Kişilerin Ticari Faaliyetleri Sırasında İşlenmesi ............................................. 176 9.4.2. Dolandırıcılık Suçunun Kooperatif Yöneticileri Tarafından Kooperatifin Faaliyeti Kapsamında İşlenmesi............................................................................................................ 176 9.4.3. Dolandırıcılık Suçunun Serbest Meslek Sahibi Kişiler Tarafından Mesleklerinden Dolayı Kendilerine Duyulan Güvenin Kötüye Kullanılması Suretiyle İşlenmesi ................. 176 9.5. Dolandırıcılık Suçunun Kamu Görevlileriyle İlişkisinin Olduğundan, Onlar Nezdinde Hatırı Sayıldığından Bahisle ve Belli Bir İşin Gördürüleceği Vaadiyle İşlenmesi................ 177 9.6. Suçun Üç veya Daha Fazla Kişi Tarafından Birlikte ya da Örgüt Faaliyetleri Çerçevesinde İşlenmesi.......................................................................................................... 177 VIII 9.7. Daha Az Cezayı Gerektiren Nitelikli Hal................................................................... 178 10. GÜVENİ KÖTÜYE KULLANMA SUÇU...................................................................... 186 10.1. Korunan Hukuki Değer ............................................................................................ 192 10.2. Suçun Maddi Unsurları............................................................................................. 192 10.2.1. Fail .................................................................................................................... 192 10.2.2. Mağdur.............................................................................................................. 193 10.2.3. Konu.................................................................................................................. 193 10.2.4. Fiil..................................................................................................................... 194 10.3. Suçun Manevi Unsuru .............................................................................................. 195 10.4. Hukuka Uygunluk Nedenleri.................................................................................... 195 10.5. Nitelikli Haller.......................................................................................................... 195 10.6. Kusur ........................................................................................................................ 196 10.7. Suçun Özel Görünüş Biçimleri................................................................................. 196 10.7.1. Teşebbüs ........................................................................................................... 196 10.7.2. İştirak ................................................................................................................ 196 10.7.3. İçtima ................................................................................................................ 196 10.8. Şahsi Cezasızlık Sebebi ya da Cezada İndirim Yapılmasını Gerektiren Şahsi Sebep ................................................................................................................................................ 197 10.9. Yaptırım ve Muhakeme Usulü ................................................................................. 198 11. YAĞMA SUÇU ............................................................................................................... 205 11.1. Genel Olarak............................................................................................................. 211 11.2. Korunan Hukuki Değer ............................................................................................ 211 11.3. Yağma Suçunun Unsurları........................................................................................ 211 11.3.1. Suçun Maddi Unsurları..................................................................................... 211 11.3.2. Manevi Unsur ................................................................................................... 212 11.3.3. Hukuka Uygunluk Nedenleri............................................................................ 213 IX 11.4. Suçun Nitelikli Halleri.............................................................................................. 213 11.4.1. Cezada Artırım Yapılmasını Gerektiren Nitelikli Haller.................................. 213 11.4.2. Kasten Yaralama Suçunun Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Hallerinin Gerçekleşmesi ........................................................................................................................ 214 11.4.3. Daha Az Cezayı Gerektiren Nitelikli Hal ......................................................... 214 11.5. Suçun Özel Görünüş Biçimleri................................................................................. 214 11.5.1. Teşebbüs ........................................................................................................... 214 11.5.2. İştirak ................................................................................................................ 215 11.5.3. İçtima ................................................................................................................ 215 11.6. Yaptırım ve Kovuşturma Usulü................................................................................ 215 12. MALA ZARAR VERME SUÇU..................................................................................... 222 12.1. Korunan Hukuki Değer ............................................................................................ 228 12.2. Suçun Maddi Unsurları............................................................................................. 228 12.2.1. Fail .................................................................................................................... 228 12.2.2. Mağdur.............................................................................................................. 228 12.2.3. Suçun Konusu................................................................................................... 228 12.2.4. Fiil..................................................................................................................... 229 12.3. Suçun Manevi Unsuru .............................................................................................. 230 12.4. Hukuka Aykırılık Unsuru ......................................................................................... 230 12.5. Suçun Nitelikli Unsurları.......................................................................................... 231 12.6. Kusurluluk ................................................................................................................ 232 12.7. Suçun Özel Görünüş Biçimleri................................................................................. 232 12.7.1. Teşebbüs ........................................................................................................... 232 12.7.2. İştirak ................................................................................................................ 233 12.7.3. İçtima ................................................................................................................ 233 12.8. Şahsi Cezasızlık Sebepleri ile Cezayı Kaldıran ve Azaltan Şahsi Sebepler............. 234 X 12.9. Soruşturma ve Kovuşturma ...................................................................................... 235 13. CİNSEL SALDIRI SUÇU ............................................................................................... 241 13.1. Cinsel Saldırı Suçu ve Korunan Hukuksal Değer .................................................... 247 13.2. Suçun Unsurları ........................................................................................................ 247 13.2.1. Suçun Maddi Unsurları..................................................................................... 247 13.2.2. Manevi Unsur ................................................................................................... 250 13.2.3. Hukuka Aykırılık Unsuru ................................................................................. 250 13.3. Suçun Nitelikli Halleri.............................................................................................. 251 13.3.1. Cezayı Artıran Nitelikli Haller ......................................................................... 251 13.3.2. Cezayı Azaltan Nitelikli Hal............................................................................. 253 13.4. Suçun Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Hali............................................................... 254 13.5. Suçun Özel Görünüş Şekilleri .................................................................................. 254 13.5.1.Teşebbüs ............................................................................................................ 254 13.5.2. İştirak ................................................................................................................ 255 13.5.3. İçtima ................................................................................................................ 255 14. CİNSEL İSTİSMAR SUÇU............................................................................................. 264 14.1. Kanuni Düzenleme ................................................................................................... 270 14.2. Korunan Hukuki Değer ............................................................................................ 271 14.3. Cinsel İstismar Suçunun Unsurları........................................................................... 271 14.3.1. Suçun Maddi Unsuru............................................................................................. 271 14.3.1.1. Fail...................................................................................................................... 271 14.3.1.2. Mağdur ............................................................................................................... 271 14.3.1.3. Suçun Konusu..................................................................................................... 272 14.3.1.4. Fiil....................................................................................................................... 272 14.3.1.4.1. Cinsel Davranış ............................................................................................... 273 XI 14.3.1.4.2. Mağdurun Fiilin Hukuki Anlam ve Sonuçlarını Algılama Yeteneği .............. 273 14.3.1.4.3. Cebir, Tehdit, Hile veya İradeyi Etkileyen Başka Bir Neden ......................... 273 14.3.2. Suçun Manevi Unsuru ........................................................................................... 273 14.3.3. Hukuka Uygunluk Nedenleri................................................................................. 274 14.3.4. Suçun Nitelikli Halleri........................................................................................... 274 14.3.4.1. Cezada Artırım Yapılmasını Gerektiren Nitelikli Haller ................................... 274 14.3.4.2. Cezada İndirim Yapılmasını Gerektiren Nitelikli Hal........................................ 275 14.3.4.3. Netice Sebebiyle Ağırlaşmış Cinsel İstismar ..................................................... 275 14.4. Suçun Özel Görünüş Biçimleri................................................................................. 275 14.4.1. Teşebbüs ve Gönüllü Vazgeçme ........................................................................... 275 14.4.2. İştirak..................................................................................................................... 276 14.4.3. İçtima..................................................................................................................... 276 14.5. Yaptırım ve Kovuşturma Usulü................................................................................ 277 KAYNAKÇA......................................................................................................................... 284 XII KISALTMALAR AY : Anayasa AİHS : Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi AİHM : Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Bkz : Bakınız C : Cilt CMK : Ceza Muhakemesi Kanunu KK : Kabahatler Kanunu Md : Madde RG : Resmi Gazete s : Sayfa TBMM : Türkiye Büyük Millet Meclisi TCK : Türk Ceza Kanunu Vd. : Ve devamı 1 1. KASTEN ÖLDÜRME SUÇU 2 Bu Bölümde Neler Öğreneceğiz? 1.1. Kasten öldürme suçuyla korunan hukuki değeri öğreneceğiz. 1.2. Kasten öldürme suçunun yaptırımını öğreneceğiz. 1.3. Suç Sistematiğine uygun şekilde bu suçun unsurlarını öğreneceğiz. 3 Bölüm Hakkında İlgi Oluşturan Sorular 1. Kasten öldürme suçunun kapsamı nelerdir? 2. Kasten öldürme suçunun yaptırımı nedir? 3. Bu suç tipinin unsurları nasıl belirlenecektir? 4 Bölümde Hedeflenen Kazanımlar ve Kazanım Yöntemleri Konu Kazanım Kazanımın nasıl elde edileceği veya geliştirileceği Kasten Öldürme Suçunun Tanımı Tanım Bilgi Yoluyla Kasten Öldürme Suçunda Korunan Değer Hukuki Değer Kavramı Bilgi Yoluyla Kasten Öldürme Suçunun Maddi ve Manevi Unsurları ile Hukuka Aykırılık Unsuru Suçun Unsurlarının Tespiti Bilgi Yoluyla 5 Anahtar Kavramlar Ceza Hukuku Ceza Hukuku Özel Hükümler Kasten Öldürme İnsan Öldürme Adam Öldürme Ölüm Müebbet Hapis Cezası 6 Giriş Kasten öldürme suçu, bir kişi tarafından bilerek ve isteyerek gerçekleştirilen öldürme fiilini cezalandıran Türk Ceza Kanunu 81. maddesinde düzenlenmiştir. Bu suçun işlenmesi halinde kişi müebbet hapis cezası yaptırımına maruz kalacaktır. “Hayata Karşı Suçlar” bölümü altında düzenlenen bu suç tipiyle korunan hukuki değer yaşam hakkıdır. Suçun faili herkes olabilir. Serbest hareketli bir suç olan kasten öldürme suçu bakımından netice, yaşayan bir insanın ölmesidir. Fail, Mağdur, Suçun Konusu ve Fiil hakkındaki bilgilendirmelerin ardından ünitede, maddi unsurlar başlığının bir diğer önemli konuları olan nedensellik bağı ve objektif isnadiyet hakkında kasten öldürme suçu özelinde bilgiler verilecektir. Suça ilişkin kast konusu ise manevi unsur başlığının altında değerlendirilecektir. Daha sonra mevzubahis suç tipi açısından söz konusu olabilecek hukuka uygunluk nedenleri ve kusuru kaldıran yahut azaltan hallerden bahsedilecek, en nihayetinde suçun özel görünüş biçimleri değerlendirilecektir. TCK m.81: “Bir insanı kasten öldüren kişi, müebbet hapis cezası ile cezalandırılır.” 7 1.1. Korunan Hukuki Değer Bu suçun TCK’ da düzenlendiği1 bölümün adı, ‘’Hayata Karşı Suçlar’’ şeklindedir. Bu başlığında altında ilk düzenlenen suç ise kasten öldürme suçu olup bu suç tipiyle “yaşama hakkı (hayat hakkı)” korunmak istenmiştir. İnsana ait en mühim değer olan yaşama hakkının ihlaliyle fail, müebbet hapis cezasıyla cezalandırılacaktır. Yaşama hakkının kaynağı ise hem Anayasa’da hem de Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde yer alır. Anayasa’nın 17. maddesinde “Herkes, yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir.” şeklinde iken AİHS’in 2. maddesi ise “Herkesin yaşam hakkı yasayla korunur.” şeklindedir. 1.2. Suçun Maddi Unsurları Maddi ceza hukuku açısından bir suç tipi değerlendirmesi yapılırken korunan hukuki değerin açıklanmasından sonra suçun unsurlarını tespit etmeye maddi unsurlardan başlarız. Bu maddi unsurlar ise sırasıyla; fail, mağdur, konu, fiil, netice ve nedensellik bağı ile objektif isnadiyettir. Kasten öldürme suçu açısından da bu sistematiğe bağlı kalınacaktır. 1.2.1. Fail Kanun maddesinde düzenlenen fiili gerçekleştiren kişi, suçun faili olacaktır. Kasten öldürme suçu, herkes tarafından işlenebilen suçtur. Fail tarafından bir başka kişiye karşı öldürme fiili gerçekleştirilmelidir2 . Öldürme olayında bir başkasının yaşamına son veren kişi mevzubahis suç açısından fail olacaktır. Kişinin kendi yaşamını sona erdirmesi öldürme değil, intihar olup3 bu da suç olarak kabul edilmemektedir. 1.2.2. Mağdur Ceza hukukunda mağdur, suçun konusunun ait olduğu kişidir. Bazı suçlarda suçun konusu ile mağdur örtüşebilir. Kasten öldürme suçu da bu suçlardandır. Bu suçun mağduru, öldürülen insandır. Bu çerçevede insandan anlaşılması gereken, yaşayan bir insandır. Ölmüş bir kimseye yönelik olarak gerçekleştirilen davranışlar, ölümcül nitelikte olsa dahi öldürme suçundan ve suçun konusu olan insandan söz edilemeyecektir. Şayet bir kişi yaşadığını zannettiği birine karşı öldürme kastıyla harekette bulunuyor olsa bile ölen bir kişiye karşı bu 1 İkinci Kitap, İkinci Kısım, Birinci Bölüm. 2 Mahmut Koca/İlhan Üzülmez, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, 5. Baskı, Adalet Yayınevi, 2018, s.68. 3 Mehmet Emin Artuk/Ahmet Gökcen, Ceza Hukuku Özel Hükümler, B.16, Adalet Yayınevi, 2017, s. 54. 8 suç işlenemeyecektir. Bu halde “işlenemez suç” söz konusu olacaktır. Bununla birlikte şahısta hatanın bir öneminin bulunmadığı da ifade edilmelidir. Yani A’yı öldürmek isterken B’yi öldüren kişinin bu hatası önemsiz olup işlediği suç yine kasten öldürme olacaktır. Zira kasten öldürme suçunun konusu, yaşayan bir insan olup A da B de yaşayan bir insandır. Dolayısıyla failin A yerine B’yi öldürmesi, yani şahısta hataya düşmesi önemsiz olacak ve yine kasten öldürme suçundan sorumlu tutulması sonucunu ortaya çıkaracaktır. mağdurun kimliği, ancak kasten öldürme suçunun nitelikli halinin uygulanması bakımından önem arz edebilecektir. Normal bir insanı öldürmek isterken annesini ya da babasını öldüren bir kimsenin sorumluluğu özel olarak değerlendirilmelidir. 1.2.3. Suçun Konusu Suçun konusu, suçun üzerinde gerçekleştiği kişidir. Kasten öldürme suçunun konusu, insandır. Bu suçta mağdur ve konu unsurları aynı olup yaşayan bir insandır. Örneğin; A, gece yarısı B’ nin evine girmiş ve uyurken B’ ye ateş ederek onu öldürmüştür. Bir süre sonra olaydan habersiz bir şekilde B’ nin evine giren C de B’ ye defalarca ateş etmiş ve öldüğünü düşünerek evden ayrılmıştır. Bu olayda, C açısından kasten öldürme suçu söz konusu olmayacaktır. Bunun sebebi ise C’ nin fiili bakımından mağdur ve konunun bulunmamasıdır. Her ne kadar C, B’ nin yaşadığını düşünse de C’ nin ateş ettiği sırada B, hayatta değildir. A’ nın fiili açısından ise fail A olup mağdur ve konu, B’ dir. Kimlerin yaşayan bir insan olarak kabul edileceği ise her ülke açısından farklı esaslara göre belirlenmiştir. Türk hukukunda kabul edilen durum, herhangi birine veya bir şeye bağlı olmadan yaşayabilen kimsenin bu suçun konusu olacağıdır. Örneğin; cenin açısından doğum anı söz konusu olacak iken ölen kişi açısından ise beyin ölümü4 gündeme gelecektir. Görüldüğü üzere cenin insan sayılmaz. Dolayısıyla cenin öldürme suçuna konu olmayıp ancak çocuk düşürme veya düşürtme suçlarına konu olabilir5 . 1.2.4. Fiil Kasten öldürme suçu, serbest hareketli suç olup ölüm neticesine yönelik her davranış bu unsuru gerçekleştirebilir. Diğer bir deyişle, fail tarafından öldürmeye elverişli her hareket bu unsur şartını sağlayacaktır. Tabanca, hançer veya zehir kullanılarak gerçekleşeceği gibi 4 Veli Özer Özbek/Koray Doğan/Pınar Bacaksız/İlker Tepe, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, 13. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2018, s.102. 5 Hakan Hakeri, Kasten Öldürme Suçları TCK 81-82-83, 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2007, s. 20, 21. 9 pekâlâ boğma, yumruklama, hayvan kullanma veya sert cisimle vurma halinde de fiil gündeme gelecektir. Unutulmamalıdır ki fiil, öldürme açısından elverişli olmalıdır. Aksi takdirde öldürmeye teşebbüsten dahi söz edilemeyecektir. Kasten öldürme suçu, icrai hareketli bir suçtur. Ölüm neticesinin gerçekleşebilmesi için fail icrai olarak bir harekette bulunmalıdır. Yani yapılmaması gereken bir şeyi yapması, örneğin ateş etmesi, boğması, yakması gerekir. Bununla birlikte ihmali hareketle, yani yapılması gereken bir şeyin yapılmaması suretiyle ölümün meydana gelmesi halinde kasten öldürme suçundan değil, şayet kişi garantör ise, yani mağduru kurtarma konusunda yükümlülük sahibi ise kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesinden (TCK md. 83) sorumlu olur. 1.2.5. Netice Bazı suç tiplerinde failin fiilinden, zaman ve mekân olarak ayrılmış neticenin gerçekleşmesi gerekmektedir. Yani dış dünyada hareketten farklı olarak bir değişiklik gündeme gelmelidir. İşte bu suçlar, neticeli suçlardır. Kasten öldürme suçu, neticeli bir suçtur. Bu netice ise yaşayan bir kimsenin ölmesidir. Kasten öldürme suçu açısından her zaman netice gerçekleşmez, bu halde teşebbüs açısından bir değerlendirme yapmamız gerekir6 . Örneğin; A, B’ ye defalarca ateş etmiş ancak çevredekiler B’yi hastaneye götürmüş ve ölmesini engellemiştir. Bu takdirde artık teşebbüsten bahsetmemiz gerekir. 1.2.6. Nedensellik Bağı Neticeli suçlarda fiil ve netice arasında nedensellik bağı bulunmalıdır. Bu bağın olmadığı takdirde kasten öldürme suçunun maddi unsuru oluşmaz. Kasten öldürme suçu da neticeli bir suç olduğundan nedensellik bağı aranacaktır. Nedensellik bağı, çoğu zaman fiil ve netice açısından sorun oluşturmaz. Ancak ölüme neden olan nedenler birden fazla ise bu takdirde nedensellik bağına bağlı bir tartışma yapılması gerekebilir7 . Ceza hukukunda nedensellik bağının tespitinde şart teorisinden yararlanılmaktadır. Bu teoriye göre, neticeyi meydana getiren çok sayıda neden vardır ve bunların tümü netice bakımından nedensellik değeri taşır. Diğer bir deyişle, neticeye neden olan bütün şartlar eşdeğerdedir. Bu nedenle, şart teorisi, şartların eşdeğerliliği teorisi olarak adlandırılmak gerekir. 6 Koca/Üzülmez, a.g.e, s.75. 7 Koca/Üzülmez, a.g.e, s.76. 10 Bu teori kapsamında nedensellik bağının tespitinde esas itibarıyla “Conditio sine qua non”=“Olmazsa Olmazdı” yöntemi kullanılmaktadır. Bu yönteme göre, şayet failin hareketini yok varsaydığımızda, somut olaydaki “netice meydana gelmezdi” diyebiliyorsak, o hareketin nedensellik değeri taşıdığı kabul edilir. Buna karşılık bir hareketi yok varsaydığımızda “netice yinede meydana gelirdi” diyebiliyorsak, o hareketin olaydaki neticeye sebebiyet vermediği kabul edilir. A’nın B’yi göğsünden bıçakladıktan sonra mağdurun hastaneye götürülürken, cankurtaranın kaza yapması sonucu ölmesi olayında; A’nın, B’yi bıçaklamasını yok varsaydığımızda, “B cankurtaran ile hastaneye götürülürken ölmeyecekti” diyeceğimize göre, bıçaklama fiili ile ölüm neticesi arasında nedensellik bağının bulunduğu sonucuna varmaktayız. Şart teorisi kapsamında nedensellik bağının bu yöntemle tespit edilmesi genellikle doğru sonuçlar vermekteyse de, bu yöntemin yararsız, bazı durumlarda ise yanıltıcı olduğu ileri sürülmektedir. Formül yarasızdır çünkü, henüz hareket ile netice arasında nedensellik bağı tespit edilmeden, hareket olmasaydı olaydaki netice meydana gelir miydi gelmez miydi diye sorulmaktadır. Halbuki cevabı aranan soru o hareketin neticeye sebep olup olmadığıdır. Diğer bir deyişle ilkin araştırılması gereken husus olan hareket ile nedensellik bağının bulunup bulunmadığı tespit edilmeden, hareketin olmadığı varsayıldığında netice meydana gelir miydi diye sorulmaktadır. Örneğin, hamile kadınların kullandığı contergan adlı ilacın kullanılmasının, çocukların özürlü doğmasına neden olduğunun iddia edildiği olayda; çocukların özürlü olmasına bu ilacın neden olduğunun bilinebilmesi için, öncelikle ilacın böyle bir etki gösterip göstermediğinin tespit edilmesi gerekir. Eğer bu tespit edilmiş ise bu durumda “ilaç kullanılmasaydı doğan çocuklar özürlü olur muydu” diye sormanın zaten gereği kalmamaktadır. Örnekten de anlaşıldığı üzere, öncelikle araştırılıp tespit edilmesi gereken bir hususun gerçekleştiği varsayılarak, akabinde bu varsayımı doğrulamak için kullanılan “olmazsa olmazdı” formülü, nedensellik bağının tespitinde doğru bir yöntem olmadığı görüşüne biz de iştirak etmekteyiz. Formül yanılgıya neden olmaktadır. Nitekim varsayımsal nedensellik ve alternatif nedensellik olarak adlandırılan hallerde, “olmazsa olmazdı” formülü hatalı sonuçlara ulaşılmaktadır. Varsayımsal nedensellik bakımından şu örneği verebiliriz: Savaş sırasında A, B’yi hukuka aykırı olarak kurşuna dizerek öldürmüştür. A, kendisinin ateş edip öldürmeyi reddetmesi durumunda dahi B’nin aynı şekilde başkası tarafından vurulacağını ileri sürer. Bu halde A, B’ye “silahla ateş etmeseydi dahi ölüm neticesi meydana gelecekti” denebileceğine 11 göre, olayda nedensellik bağının bulunmadığı gibi hatalı bir sonuca varılacaktır. Alternatif nedensellik bakımından ise şöyle bir örnek verilmektedir: A ve B bir birinden habersiz olarak (birlikte suç işleme kararı olmaksızın!) C’nin yemeğine ayrı ayrı zehir koyarlar. Gerek A’nın gerek B’nin koyduğu zehir tek başına C’nin ölümünü meydana getirebilecek nitelik ve miktardadır. Bu olayda A “benim zehir koyma hareketim olmasaydı netice meydana gelecekti çünkü B’nin koyduğu zehirle ölecekti” dediğinde ve A da aynı hususu B için ileri sürdüğünde, her ikisinin hareketinin netice bakımından nedensellik değeri taşımadığı gibi hatalı bir sonuca varılacaktır. Halbuki her iki olayda da faillerin hareketlerini neticeye sebep olduğu açıkça ortadadır. Bu gerçek duruma rağmen “olmazsa olmazdı” formülü kullanıldığında gerçek duruma uymayan bir sonuca varılmaktadır. “Olmazsa Olmazdı” formülüne yönelik bu eleştiriler dolayısıyla, şartların eşdeğerliliği teorisinin “kanuni şart” formülü ile uygulanması öğretide geniş taraftar bulmuştur. Bu formüle göre, kişinin hareketinden sonraki süreçte, bu hareket ile dış dünyada meydana gelen değişiklikler arasında, doğa kanunlarının gereği olarak bir bağlantı bulunmalıdır. Kişinin hareketi ile böyle bir bağlantı içindeki dış dünyadaki bir değişiklik, şayet kanunda öngörülen netice (tipik netice) şeklinde ortaya çıkmışsa, olayda nedensellik bağı vardır. Bu formülde nedensellik bağı, doğa kanunlarının gerekleri esas alınarak tespit edilmektedir. Diğer bir deyişle şüpheli bir durumun olduğu hallerde nedensellik bağının varlığı, “olmazsa olmazdı” gibi bir varsayımsal formüllerle değil, doğa bilimlerinin yöntemleri kullanılarak, kanıtlanmaktadır. Bu nedenle kanuni şart görüşü, nedensellik bağının bulunduğunda kuşku olmayan hallerde örneğin, yukarıdaki varsayımsal nedensellik örneğinde A’nın B’yi ateş ederek öldürdüğünü bildiğimize göre, A ateş edip öldürmeseydi dahi B başkası tarafından mutlaka öldürülecekti gibi varsayıma gitmemektedir. Böylece olay hakkında hüküm veren kişi yanılgıya sürüklememektedir. Yine Alternatif nedensellikle ilgili örnekte A’nın ve B’nin zehir koyma hareketleri ayrı ayrı C’nin ölümü bakımından yeterli olduğu doğal bilimler yöntemi tespit ediliyorsa, her iki fail ayrı ayrı tamamlanmış kasten insan öldürme suçundan dolayı sorumlu tutulacaktır. Buna karşılık, verilen zehirlerden hangisinin C’nin ölümüne neden olduğu tespit edilemiyorsa “şüpheden sanık yararlanır” ilkesi gereği, A ve B ayrı ayrı KİÖ suçuna teşebbüs dolayısıyla sorumlu tutulacaktır. Eğer doğa bilimlerinin yöntemleriyle, hareketin tipik neticeye sebebiyet vermediği kanıtlanamıyorsa, hakimin sübjektif düşüncesi böyle bir kanıtın yerine geçemez. Nedensellik bağı konusunda, varsayıma dayalı olarak değil doğa kanunlarının gereklerini esas alması ve her olayda tutarlı bir uygulamayı mümkün kılması dolayısıyla şart teorisinin uygulanmasında kanuni şart formülün uygulanmasına ilişkin görüşü benimsemekteyiz. Belirtmek gerekir ki, 12 birçok olayda, gerek “olmazsa olmazdı” gerek “kanuni şart” yöntemi uygulandığında aynı sonuçlara varılmaktadır. 1.2.7. Objektif İsnadiyet Objektif isnadiyet aşaması, nedensellik bağının tespitinden sonra failin sorumluluğu için objektif olarak bir isnadiyetin varlığının araştırıldığı evredir. Bu isnadiyet yoksa failin sorumluluğu söz konusu olmaz. Bir hareketin suçun konusu bakımından izin verilen riski aşan bir tehlike doğurması ve bu tehlikenin tipe uygun netice olarak gerçekleşmesi halinde netice, objektif olarak faile isnad edilir. Belirli durumlarda ise objektif isnadiyet ortadan kalkar. Bu haller; tehlikenin hukuken önem taşımayacak ölçüde artırıldığı haller, risk azaltıcı haller, izin verilen risk halleri, tehlikenin netice olarak gerçekleşmediği haller, normun koruma alanına girmeyen haller ve hukuka uygun alternatif davranışlardır. Kasten öldürme suçu açısından üstte sayılan hallerden birisi söz konusu ise öldürme suçu, faile isnat edilemeyecektir. Öldürme fiili, failin eseri olmalıdır8 . Örneğin; babasından miras kalması için sürekli yıldırım düşen bir ormana yürüyüş için babasını gönderen fail, babasına yıldırım çarpıp ölmesi açısından öldürme suçundan sorumlu olmayacaktır. Bunun nedeni ise yarattığı tehlikenin hukuken önem taşımıyor olmasıdır. Diğer bir örnek ise B’ yi defalarca bıçaklayan A’ yı çevredekiler uzaklaştırmış ve B’ yi ambulansa bindirmiştir. Ambulans şoförünün makas atması sonucu kazan yapan ambulanstaki B, ölmüştür. Bu olayda tehlikenin netice olarak gerçekleşmediği hal söz konusu olup A açısından kasten öldürme suçuna teşebbüs gündeme gelecektir. 1.3. Suçun Manevi Unsuru Haksızlığın işleniş biçimi olan kast, failin maddi unsurları bilmesi ve istemesidir. Kastın bilme unsuruna kanuni tanımdaki unsurlar dahildir. Kast, icra hareketinin gerçekleştirildiği sırada söz konusu olmalıdır. Failin maddi unsurlar üzerindeki bilgisine göre kast; doğrudan kast ve olası kast olarak ikiye ayrılır. Doğrudan kast, bilme ve isteme unsurlarından oluşurken (TCK md. 21/1) olası kast, suçun kanuni tanımındaki unsurların öngörülmesine rağmen fiilin işlenmesidir (TCK md. 21/2). Kasten öldürme suçunun manevi unsuru, isminden de anlaşılacağı üzere kasttır. Doğrudan kastın varlığında kişi, suçun maddi unsurlarını bilmekte ve gerçekleşmesini 8 Özbek/Doğan/Bacaksız/Tepe, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, s.112. 13 istemektedir. Örneğin; Kan davalısı olduğu kişiyi köy meydanında müteaddit defa ateş ederek öldüren kimsenin suçu kasten işlediği muhakkaktır. Eğer fiilin neticeyi ortaya çıkaracağı muhakkak ise yine doğrudan kastın varlığından bahsederiz. Sigorta parasını alabilmek için gemiyi havaya uçuran kimsenin her ne kadar istemese de geminin içindeki kişilerin öleceğini bilmektedir. Bu takdirde de doğrudan kast söz konusudur. Bu suç, olası kast ile de işlenebilir. Fail, öldürme suçunun maddi unsurlarını öngörmekte ve gerçekleşmesini kabul etmektedir. Örneğin; yoğunluğun olduğu bir caddede trafikte kendisine kırmızı ışık yanan kişinin, bu durumları umursamadan karşıdan karşıya geçen yayaların üzerine arabayı sürerek geçmeye çalışması halinde meydana gelen ölüm açısından olası kast söz konusu olacaktır9 . Olası kastın varlığı halinde fiilin cezası açısından TCK m.21/2’ ye10 göre değerlendirme yapılacaktır. Fail, öldürdüğü canlının insan olduğunu bilmiyorsa maddi unsurlarda hata (TCK md. 30/1) söz konusudur. Bu takdir kasten öldürme suçu değil, şartları oluşmuşsa taksirle öldürme suçu gündeme gelecektir11 . Sapma halinde ise içtima söz konusu olacaktır. Örneğin; A, B’ yi öldürmek isterken seken kurşun C’ yi öldürürse iki farklı öldürme suçu tartışılacaktır. 1.4. Hukuka Uygunluk Nedenleri Türk Ceza Kanunu’nda genel hükümler açısından kanunda düzenlenen hukuka uygunluk nedenleri, kanun hükmünü yerine getirme, amirin emri, hakkın kullanılması, meşru savunma ve ilgilinin rızasıdır. Bir suç için bu hallerden bir veya birkaçı söz konusu ise fiil, hukuka aykırı sayılmayacak, bu defa meşru bir fiilin varlığından söz edilecektir. Kasten öldürme suçu açısından kanun hükmünü yerine getirme12 ve meşru savunma13 söz konusu olabilir. Örneğin; kolluk görevlileri kendisine çizilen sınırlar içerisinde silah kullanmış ve buna bağlı ölüm meydana gelmişse görevin ifası hukuka uygunluk nedeni söz konusu olacaktır. Yine kendisine ateş eden kişiyi meşru savunma sınırları içerisinde öldüren 9 Artuk/Gökcen, Ceza Hukuku Özel Hükümler, s.61. 10 Madde 21- (2) Kişinin, suçun kanuni tanımındaki unsurların gerçekleşebileceğini öngörmesine rağmen, fiili işlemesi halinde olası kast vardır. Bu halde, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda müebbet hapis cezasına, müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda yirmi yıldan yirmibeş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur; diğer suçlarda ise temel ceza üçte birden yarısına kadar indirilir. 11 Koca/Üzülmez, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, s.84. 12 Madde 24- (1) Kanunun hükmünü yerine getiren kimseye ceza verilmez. 13 Madde 25- (1) Gerek kendisine ve gerek başkasına ait bir hakka yönelmiş, gerçekleşen, gerçekleşmesi veya tekrarı muhakkak olan haksız bir saldırıyı o anda hal ve koşullara göre saldırı ile orantılı biçimde defetmek zorunluluğu ile işlenen fiillerden dolayı faile ceza verilmez 14 kişinin fiili de hukuka uygun olacaktır. Ancak bunun için saldırının devam ediyor olması gerekir. Aksi halde meşru savunma değil, haksız tahrik gündeme gelir. İlgilinin rızası açısından ise kasten öldürme suçu kapsamında ötenaziden bahsetmek gerekir. Dayanılmaz acılar çeken ve iyileşme imkânı olmayan kimsenin acılarını dindirmek amacıyla tıbbi olarak yaşamına son verilmesi halinde ötenazi gündeme gelecektir. Ötenazi, Hasta Hakları Yönetmeliği’nin “Ötenazi yasaktır. Tıbbi gereklerden bahisle veya her ne suretle olursa olsun, hayat hakkından vazgeçilemez. Kendisinin veya bir başkasının talebi olsa dahil, kimsenin hayatına son verilemez.” şeklindeki 13. maddesinde açıkça yasaklanmıştır. Yaşama hakkı, vazgeçilemez bir hak olup ilgilinin rızası olsa dahi öldürülmesi halinde kasten öldürme suçu gündeme gelecektir. 1.5. Kusur Haksızlığı gerçekleştiren kişinin ceza sorumluluğu için kusurunun bulunması gerekir. Kişinin kusurunun bulunması, kınanabilirliği gösterir. Kusurluluğu kaldıran veya azaltan haller, yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, sağır ve dilsizlik, geçici nedenler ve alkol ve uyuşturucu madde etkisinde olma, haksız tahrik, zorunluluk hali, cebir ve şiddet ve meşru savunmada korku panik ve heyecanla sınırın aşılmasıdır. Kasten öldürme suçu açısından şartları oluşmuşsa bu hallerden biri veya birden fazlası gündeme gelebilir. Bu çerçevede özellikle altı çizilmesi gereken husus, haksız tahrikin varlığı halinde kasten öldürme suçunun nitelikli halleri olan kan gütme saiki ve töre saiki ile işlenmesinin uygulanmayacağı hususudur. 1.6. Suçun Özel Görünüş Biçimleri 1.6.1. Teşebbüs Kasten öldürme suçu, neticeli bir suç olup ölümün gerçekleşmesiyle suç tamamlanır. Ancak öldürme kastıyla gerçekleştirilen fiilin sonucunda ölüm gerçekleşmez ise bu defa teşebbüs açısından bir değerlendirme yapılması gerekmektedir. Kişi tarafından işlemeye kastedilen suçun doğrudan doğruya icrasına elverişli hareketlerle icrasına başlanıp elde olmayan nedenlerle tamamlanma olmazsa teşebbüs gündeme gelir (TCK md. 35). Örneğin; A’yı defalarca bıçaklayan B, son darbeyi boğazına saplayacak iken C’nin yetişerek B’yi engellemesi ve ardından A’yı hastaneye yetiştirmesi olayında B açısından kasten öldürme suçuna teşebbüs söz konusu olacaktır. 15 Burada önem arz eden husus, suçun icrasına başlanıldığının tespit edilmesidir. Örneğin; Kocasını öldürmek için zehir alan kadının yolda kolluk tarafından üstünün aranması sonucu zehir ele geçirilmişse hazırlık hareketi söz konusu olacağı için teşebbüs gündeme gelmeyecektir. Uygulamada Yargıtay tarafından kasten yaralama suçu ve kasten öldürme suçları arasında değerlendirme yaparken birtakım kriterlerden söz edilmektedir. Bunlar; yara çokluğu, hasar, isabet alınan bölge, husumet, mesafe ve hayati tehlikenin varlığı gibi kriterlerdir14 . Bu kriterlere göre mağdurun ağır şekilde yaralanmasına neden olan failin kastının kasten öldürme mi yoksa yaralama mı olduğu belirlenmektedir. Teşebbüsün varlığı halinde meydana gelen zararın ağırlığına göre ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine on üç yıldan yirmi yıla kadar, müebbet hapis cezası yerine dokuz yıldan on beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Diğer hallerde verilecek cezanın dörtte birinden dörtte üçüne kadarı indirilir (TCK md. 35/2). Bu başlık altında son olarak değinmemiz gereken husus, gönüllü vazgeçmedir. Fail, icra hareketinden gönüllü vazgeçer yahut neticenin gerçekleşmesini önlerse teşebbüsten değil, tamamlamış olduğu başka suçtan cezalandırılır (TCK md. 36). Kasten öldürme suçunda kişi neticenin gerçekleşmesini gönüllü olarak engellerse bu takdirde kasten öldürme suçuna teşebbüsten değil, kasten yaralama suçundan sorumlu olur. Örneğin, B’ yi hayati bölgelerinden bıçaklayan A daha sonra B’ nin çocuklarını hatırlayarak B’ yi hastaneye yetiştirirse kasten öldürme suçuna teşebbüsten cezalandırılmaz. Unutulmamalıdır ki gönüllü vazgeçmeden bahsedebilmek için neticenin gerçekleşmesi önlenmiş olmalıdır aksi halde suçun tamamlanmış halinden sorumlu tutulur. Yani, B’yi hastaneye yetiştirmesine rağmen B’nin kurtulamaması ihtimalinde A, kasten öldürme suçunun tamamlanmış halinden sorumlu tutulur. 1.6.2. İştirak Kasten öldürme suçunda genel iştirak hükümlerinin tamamı söz konusu olabilir. Faillik açısından hem müşterek faillik hem de dolaylı faillik ortaya çıkabilir. Örneğin; iki kardeşin birbirleri ile plan yapıp babalarını döverek öldürdüğü olayda kasten öldürme suçunda müşterek faillik söz konusu iken kardeşlerden birinin diğerinin kafasını silah dayayıp babasını vurması için emrettiği olayda dolaylı faillik mevcuttur. 14 Özbek/Doğan/Bacaksız/Tepe, a.g.e, s.157; Koca/Üzülmez, a.g.e, s. 86, 87. 16 Kasten öldürme suçunda şeriklik açısından hem azmettirme hem de yardım eden açısından değerlendirme yapacak olursak bir kişiye kasten öldürme suçunu işlemesi hususunda ‘’karar verdiren’’ kişi, azmettiren sıfatında iken suçun işlenişine ‘’maddi veya manevi olarak yardım eden’’ kişi yardım eden sıfatına haiz olacaktır. Örneğin; A, B ve C üç kardeş olup kız kardeşleri D’ nin sevmedikleri adamla evlenmesini tartışmaktadırlar. D’ nin ölmesini kafaya koyan A, küçük kardeş C’ ye D’ yi öldürmesi konusunda karar verdirmiş, B ise C’ ye silahı teslim etmiştir. Bu olayda A, azmettiren iken B, yardım eden olacaktır. C ise suçun doğrudan failidir. 1.6.3. İçtima İçtima açısından kasten öldürme suçunda zincirleme suç, aynı neviden fikri içtima ve farklı neviden fikri içtimadan bahsetmemiz gerekir. Bu suç açısından TCK m.43/1’ de yer alan ve “Bir suç işleme kararının icrası kapsamında, değişik zamanlarda bir kişiye karşı aynı suçun birden fazla işlenmesi durumunda, bir cezaya hükmedilir. Ancak bu ceza, dörtte birinden dörtte üçüne kadar artırılır. Bir suçun temel şekli ile daha ağır veya daha az cezayı gerektiren nitelikli şekilleri, aynı suç sayılır. (Ek cümle: 29/6/2005 – 5377/6 md.) Mağduru belli bir kişi olmayan suçlarda da bu fıkra hükmü uygulanır.” şeklinde düzenlenen zincirleme suç, ancak mağdurun öldürülmeye çalışması sonucu neticenin gerçekleşmemesi ve daha sonradan tekrar aynı mağdura karşı icrai harekette bulunulması halinde oluşabilecektir. Örneğin; mağduru öldürmeye çalışıp gerçekleştiremeyen fail hastaneye giderek öldürürse bu takdirde şartları varsa zincirleme suç hükümleri söz konusu olabilecektir. Ancak buna rağmen yine de kasten öldürme suçu açısından kanun gereği zincirleme suç hükmü uygulanmaz. Zira TCK md. 43/3 hükmünde, zincirleme suç hükümlerinin kasten öldürme, kasten yaralama, işkence ve yağma suçlarında uygulanmayacağı belirtilmiştir. Aynı neviden fikri içtima ise tek fiil ile aynı suçun birden fazla kişiye karşı işlenmesidir. Burada suçun konusu birden fazla olmalıdır. Örneğin; C silahını müteaddit defa ateşleyerek hem annesi A’ yı hem de babası B’ yi öldürürse bu takdirde aynı neviden fikri içtima söz konusu olacaktır. Ancak tıpkı zincirleme suç müessesesinde olduğu gibi kasten öldürme suçunda aynı neviden fikri içtima açısından istisna söz konusudur. Suç şayet kasten öldürme ise ne zincirleme suç ne de aynı neviden fikri içtima söz konusu olacaktır. Bu iki istisnanın dayanağı yukarıda da belirtildiği üzere TCK m.43/3 hükmüdür. 17 ‘’ Madde 43- (3) Kasten öldürme, kasten yaralama, işkence ve yağma suçlarında bu madde hükümleri uygulanmaz.’’ Farklı neviden fikri içtima, tek fiil ile en az iki farklı suçun gerçekleştirilmesi halinde söz konusudur (TCK md. 44). Farklı neviden fikri içtima halinde cezası ağır olan suçtan cezalandırma yapılır. Örneğin; kan davalısı olduğu eniştesini öldürmek isteyen A, dayısının arabasında gördüğü eniştesine defalarca ateş etmiş ve hem eniştesini hem de arabayı isabet ettirmiştir. Bu durumda eniştesine yönelik kasten öldürme suçu, dayısının arabasına yönelik ise mala zarar verme suçu söz konusu olacak ve farklı neviden fikri içtima ilişkisine gireceklerdir. Yine hedefte sapma halinde farklı neviden fikri içtima söz konusu olabilir. Örneğin; mağduru vurmak isteyen fail, mağdurun arkadaşına da yaralarsa iki farklı suç söz konusu olacaktır. 18 Uygulamalar 1. Kasten öldürme suçunda yaşayan kişi kavramını araştırınız. 2. Ötenazi kavramını araştırınız. 3. Kasten öldürme suçunun benzer suç tipleriyle karşılaştırılmasındaki Yargıtay uygulaması kriterlerini araştırınız. 19 Uygulama Soruları 1. Kasten öldürme suçunun unsurları açısından mağdur ve konu kavramlarını kısaca anlatınız. 2. Bu suç açısından özellikle hangi hukuka uygunluk nedenleri gündeme gelebilir? Anlatınız. 3. Kasten öldürme suçunda söz konusu olabilecek içtima hallerini anlatınız. 20 Bu Bölümde Ne Öğrendik Özeti Bu bölümde, kasten öldürme suçunun korunan hukuki değeri açıklanarak suçun maddi, manevi ve hukuka aykırılık unsurları anlatılmış, daha sonra kusurluluk başlığında kınama yargısına ilişkin hususlardan bahsedilmiştir. Son olarak kasten öldürme suçunun suçun özel görünüş biçimleri açısından önem arz eden hususlarına değinilmiştir. 21 Bölüm Soruları 1) Aşağıdakilerden hangisi kasten öldürme suçunun işlenmesi halinde uygulanacak olan yaptırımdır? a) Ağırlaştırılmış Müebbet Hapis Cezası b) Ölüm Cezası c) Hapis Cezası d) Güvenlik Tedbiri e) Müebbet Hapis Cezası 2) Kasten öldürme suçunun konusu aşağıdakilerden hangisidir? a) Kullanılan Araç/Cisim b) Fiilin İşlendiği Zaman c) Fiili Gerçekleştiren Kişi d) Yaşayan İnsan e) Fiilin İşlendiği Yer 3) Kanunda fiilin tanımlanışına göre kasten öldürme suçunun hareketi aşağıdaki şekillerden hangisine uygundur? a) Serbest Hareketli Suç b) Kesintisiz Suç c) Bağlı Hareketli Suç d) Çok Hareketli Suç e) Seçimlik Hareketli Suç 4) Aşağıdakilerden hangisi kasten öldürme suçu açısından doğru değildir? a) Meşru savunma kapsamında gerçekleştirilirse haksızlık oluşmaz. b) Fiil, öldürmeye elverişli değilse kasten öldürme suçu oluşmaz. c) Kasten öldürme suçu açısından zincirleme suç hükümleri uygulanmaz. d) Bu suç ancak kamu görevlileri tarafından gerçekleştirilebilir. e) Kasten öldürme suçu, neticeli bir suçtur. 22 5) Aşağıdakilerden hangisi bu suça ilişkin olarak yanlıştır? a) Yaşam hakkı, bu suç kapsamında korunur. b) Kasten öldürme suçu olası kast ile işlenebilir. c) Kasten öldürme suçunda mağdurun rızası varsa suç oluşmaz. d) Bu suç, serbest hareketli suçtur. e) Birden fazla kişi ile bu suç işlenebilir. 6) Kasten öldürme suçunda korunan hukuki değer nedir? 7) Kasten öldürme suçunda özellikle hangi hukuka uygunluk nedenleri gündeme gelebilir? 8) Kasten öldürme suçuna teşebbüs halinde gündeme gelebilecek değişikliklerden bahsediniz. 9) Bu suç açısından nedensellik bağı kapsamında ne gibi sorunlar gündeme gelebilir? 10) Objektif isnadiyetin kalkması açısından üç örnek veriniz. Cevaplar 1) e 2) d 3) a 4) d 5) c 6) Yaşama Hakkı 7) Kanun Hükmünü Yerine Getirme ve Meşru Savunma 8) Cezasında değişiklik 9) Neticeye neden olan fiilin tespiti sorunu 10) Cevap için detaylı bilgi için objektif isnadiyet bölümüne bakınız. 23 2. KASTEN ÖLDÜRME SUÇUNUN NİTELİKLİ HALLERİ 24 Bu Bölümde Neler Öğreneceğiz? 2.1. Kasten öldürme suçunun nitelikli hallerinin neler olduğunu öğreneceğiz. 2.2. Kasten öldürme suçunun nitelikli halinin işlenmesi halinde hangi yaptırımının uygulanacağını öğreneceğiz. 2.3. Kanun sistematiğ
